Votu Ha Long-Golfeton kiel unu el la 7 Mirindaĵoj de la Mondo

Karaj amikoj,

Mi plusendas al vi la alvokon de Vjetnamio-Unio de Amikeco-Organizoj, kun espero ricevi de vi pozitivan reagon.

---

La Vjetnamio-Unio de Amikeco-Organizaĵoj (VUAO)

105A Quan Thanh, Hanojo, Vjetnamio

Hanojo, 26-a oktobro 2011

Ha Long Golfeto en Quang Ninh provinco, Vjetnamio estas pejzaĝo, kiu estis dufoje listigita kiel UNESCO Monda Heredaĵo-Loko en 1994 kaj en 2000 fare de la Mondo-Heredaĵo-Komisiono. Nun, ĝi estas partoprenanta en la tutmonda voĉdonado-kampanjo por la Novaj 7 Mirindaĵoj de Naturo licencita fare de New Open World Corporation, kaj ĵus estis akceptita kiel unu el la 28 finalistoj de la konkurso. La oficiala deklaracio de Novaj 7 Mirindaĵoj de la mondo, la sep havantaj plej altajn voĉojn inter la 28, estos farita la 11-an de novembro 2011.

Ĉi tie en Vjetnamio, eniras la finajn stadiojn la kampanjo celanta kolekti voĉojn por Ha Long Golfeto. Ties rekono kiel unu el la Novaj 7 Mirindaĵoj de la Mondo ege antaŭenigos turismon kaj disvastigos pli vaste la ĉarmajn bildojn de Vjetnamio al internaciaj amikoj.

Konsiderante la gravan signifon, la Vjetnamio-Unio de Amikeco-Organizoj ŝatus alvoki vin, amikoj de Vjetnamio laborantaj en Internaciaj Ne-Registaro-Organizaĵoj, amikecaj organizoj, aŭ en aliaj kampoj, partopreni, por ke Ha Long atingu la titolon de “Nova Mirindaĵo de la Mondo" per voĉdonado en la retejo www.new7wonders.com

Ni altagrade aprezas vian voĉon por Ha Long Golfeto. Ĝi estas tia senchava esprimo de amo al Vjetnamio.

Vo Xuan Hong

PREZIDANTO LA VJETNAMIO- UNIO DE AMIKECO-ORGANIZAĴOJ

Esperanto: pontolingvo, tradicio kaj nacia identeco

Laŭ peto de la Revuo Orienta (Japanio) mi skribis tiun eseon en 2008. Mi rekopias ĝin por mia ipernity-amikoj.

---

Esperanto: pontolingvo, tradicio kaj nacia identeco

Nguyen Xuan Thu (Vjetnamio)

La vjetnamaj infanoj nun povas konatiĝi kun klasika kroata porinfana literaturo, dank'al la ĵus aperinta vjetnama versio de romano Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapiĉ de Ivana BRLIC-MAZURANIC. Tio eblas pere de la esperanta versio. Kelkajn jarojn antaŭe, japanaj infanoj spertis la samon. Mi havas sub la manoj la bele prezentitan japanan version de la libro, en luksa eldono. Tio pripensigas min pri la grava rolo de Esperanto kiel pontolingvo. Kroatio, Japanio kaj Vjetnamio estas tri malsamaj landoj, kun malsamaj kulturo, lingvo kaj tradicio. Sen Esperanto, japanaj kaj vjetnamaj infanoj certe ne povus scii, kiu estas Hlapiĉ.

Dum la militaj jaroj en Vjetnamio, aperis pli ol cent libroj en Esperanto pri Vjetnamio, kaj japanaj esperantistoj tradukis multajn tiajn librojn en la japana uzante la esperantan version, kontribuinte konigi japanojn pli multe pri nia lando.

Mi amas Esperanton pro tio, ke ĝi estas facile lernebla por vjetnamoj. Mi ĉiam fieras, ke la novuloj povas korekte prononci la esperantajn vortojn nur post unu horo de lernado. Fakte, vjetnamoj uzas latinan skribmanieron, kaj ili devas ellerni nur 6 literojn, kiuj ne prononciĝas same kiel la vjetnama. Mi ankaŭ fieras, ke nur post tri monatoj da lernado, normala 6-jaraĝa vjetnama infano povas legi la vjetnaman.

Sed mi hontas, kiam mi akompanis japanan aŭ ĉinan amikon viziti vjetnaman templon aŭ pagodon, la gastoj klarigas al mi, kio estas skribita sur la tabuloj. Ĉar en malnova tempo, la vjetnama estis skribita per ĉin-devenaj ideogramoj, kiujn nuntempaj nornalaj vjetnamoj ne kapablas kompreni. La latinan skribmanieron inventis portugalaj kaj francaj katolikaj misiistoj en la 17a jarcento, kaj la francaj koloniistoj imponis nin uzi ĝin komence de la 20a jarcento kiel oficiala skribo. Pro tio, iaflanke, ni estas fremduloj en nia propra lando. Kulture, tio estas vera tragedio. Nun, por kompreni historiajn dokumentojn, oni devas "traduki" al la nuna vjetnama skribmaniero...

Mi pli kaj pli komprenas, kial japanoj ne volas radikale latinigi sian skribmanieron. Lingvo, skribo, tradicio, kulturo formas unikan tutaĵon, kaj ĉiu provo ŝanĝi ĝin rezultigas katastrofon.

Ne estas mirindaĵo, se japandevenaj esperantaj vortoj multas: kimono, sakeo, sumo, ikebano, origamo ktp. Tiuj vortoj fariĝas monda posedaĵo, monda kulturo. Japanio scias konservi sian tradicion kaj kulturon, kaj la mondo akceptas ilin. Tiuj vortoj jam internaciiĝas, kaj japandevenaj esperantaj vortoj estas la pruvo, ke vi sukcesis. Japanoj fieras pri tio.

Mi atendas, ke Japanio daŭre gardu sian pioniran rolon kiel gvidanta lando en la uzado de Esperanto.

el La Revuo Orienta: n-ro 1045, julio 2008

Krokodili, aligatori, kajmani, gaviali

Kun plezuro mi retrovis en mia arkivo tiun interesan fragmenton de la libro de André Cherpillod, pri la etimologio de la vorto "krokodili". Mi deziras dividi mian plezuron kun vi.

---

El libro "Lingvaj babilaĵoj" de André Cherpillod:

Krokodili, aligatori, kajmani, gaviali

Verŝajne ne estas en la mondo eĉ unu esperantoparolanto, kiu ne konas la verbon krokodili: "paroli nacilingve en esperantista medio". Sed ne ĉiuj konas ĝian devenon. Kelkfoje, plej neimageblaj fantazioj estis elmetitaj pri la origino de tiu vorto. Krokodiloj estas ĉarmaj bestoj, ĉu ne? Precipe de malproksime, aŭ sur televida ekrano.

Sed kiu rilato inter krokodiloj kaj nacilingva parolado?

En la dua distrikto de Parizo, ne tre malproksime de la Nacia Biblioteko, troviĝas la passage Chiseul. Ĝi ne estas ordinara strato, sed tegmentita pasejo kun butikoj; ĝi iras de la rue des Petits-Champs ĝis la rue Saint-augustin. Nu, en la tridekaj jaroj, unu el la kafejoj de tiu pasejo estis la kafejo Talma (el la nomo de fama franca aktoro, dum la tempo de Napoleono). Ĝi estis la ĉiumonata rendevuejo de la Pariza Esperanto-Grupo. Kial ĝuste tiu ĉi kafejo? Pro tio, ke la kelnero, iu Ferrari, estis esperantisto. Antaŭ ol esti kelnero, li praktikis aliajn metiojn: li estis sinsekve hartondisto kaj taksiŝoforo. Lia lingva nivelo ne estis tre alta, tiel ke Raymond Schwartz diris iam pri li, kun sia kutima humuro: "Kelkfoje Ferrari... povas erari!"

Sed Ferrari estis fervora esperantisto, eĉ iom fanatika. Kiam iu el la kunvenantoj cedis al la pigreco, kaj parolis ne plu esperante, sed france, la brava kelnero grumblis: "kia sovaĝulo! Kia krokodilo!" Verŝajne li konsideris, ke paroli nacilingve en esperantista rondo estas ago de sovaĝulo. Kaj en lia buŝo, la vorto krokodilo difinis sovaĝan beston, sovaĝulon.

La uzado de tiu vorto amuzis la grupanojn, kiuj rapide ŝanĝis ĝin al verbo: "li krokodilas, ni krokodilas, ne plu krokodilu ktp". Tiel, la Esperanta leksiko pliriĉiĝis tiam je unu verbo: krokodili "paroli nacilingve en esperantista medio (PIV)". Iom post iom, tiu dirmaniero internaciiĝis. El tiu antikva tempo, ĝis antaŭ kelkaj jaroj, restis vivanta nur Roger Bernard, kiu tre bone memoris la naskiĝon de tiu vorto kaj rakontis ĝin al mi. Sed li mortis la 10an de Aŭgusto 1997, precize naŭdekjara.

Estas sciate, ke en la medio de TEJO, naskiĝis pli poste la verbo aligatori "paroli nacilingve en lingvo, kiu estas gepatra lingvo nur de parto de la ĉeestantaro" kaj ankaŭ la verbo kajmani "paroli nacilingve en lingvo, kiu estas gepatra lingvo de neniu el la ĉeestantoj" (difinoj troveblaj en Knedu min Sinjorino! , de Renato Corsetti).

Sed io mankas. Antaŭ kelkaj jaroj, en Grezijono, ĉe la matenmanĝo, mi interŝanĝis kelkajn vortojn kun iu samideano: "äslipol-li gudiko? -si, vemo gudiko, danob oli" (traduko: ĉu vi dormis bone? -jes, bone, mi dankas vin). Ĉi-okaze, neniu taŭgas, el la tri ĉi-supre cititaj verboj, ĉar ni parolis ne nacilingve, sed internacilingve, kvankam ne esperante, en esperantista medio: tio estis Volapuka konversacieto.

Por tiu nocio, oni eble povus krei la plian neologismon gaviali. Ĉu? Tiel, estus reprezentitaj la kvar bestoj de tiu amema kaj aminda reptilia ordo.

Sed ĉu tio valoras la penon? La gavialado estas tiel malofta evento...

Aktiveco de Franciska Toubale en Hanojo

(de la 1ª ĝis la 17ª de oktobro, 2011)

Franciska Toubale, aŭstralianino de franca deveno estas malnova amikino de la vjetnama esperanto-movado. Ŝi partoprenis en la 2a Azia Kongreso de Esperanto (AK 2) okazinta en 1999 en Hanojo. Ŝi konatiĝis kun geesperantistoj el Ho Chi Minh-urbo kaj de tiam, ĉiujare, en somero, survoje de Aŭstralio al Francujo, ŝi haltis dum kelkaj tagoj en la grandurbo de la sudo por renkontiĝi kun vjetnamaj samideanoj, ekskursi kaj babili esperante, kaj kelkfoje doni kursojn de Esperanto.

Ŝi partoprenis en la internacia konkurso “Thang Long – Hanojo, via rendevuejo” organizita de Hanoja Esperanto-Asocio kune kun la Hanoja Unio de Amikecaj Organizoj en 2000 kaj gajnis la unuan premion.

En 2005, responde al la invito de VEA, ŝi pasis du semajnojn en Hanojo por instrui Esperanton al hanojaj esperantistoj kaj komencantoj.

La ĉi-foja vizito estas ŝia dua ĉeesto en Hanojo, sojle de la 97-a Universala Kongreso okazonta venontjare en la ĉefurbo de Vjetnamujo.

Dum sia dusemajna ĉeesto en Hanojo, Franciska havis multnombraj fervorajn kontribuojn al la esperanta movado ĝenerale, kaj al la trejnado de volontuloj por la 97-a UK, speciale. Ŝi malfermis 4 klasojn de Esperanto, konsistante el 85 lernantoj.

Franciska rezervis multe da peno por sindoneme instrui la studentojn kaj la aĝulojn, adaptante sian instruadon laŭ la kategorio de lernanto, eĉ kiam pro malvarmiĝo, al ŝi doloris la gorĝo: ne povante laŭte paroli, ŝi ĉiam trovis manieron por instigi la lernantojn entuziasme lerni.

Ŝi vizitis la Infanlernejon VSK, kie okazos la Internacia Infana Kongreseto (IIK), laboris kun Hai Ly, LKK-ano respondeculino pri IIK kaj la direktorino de la lernejo, vizitis la lokon, kaj kontribuis per tre realismaj kaj konkretaj opinioj por la preparado de IIK. Ŝi eventuale revenos Vjetnamujon en 2012 por helpi la VSK lernejon (kaj la VSK E-sekcion fonditan en 2010) en la organizado de IIK.

En Aŭstralio ŝi estas redaktorino de la esperanta teamo de 3-ZZZ radio, kaj kaptante la okazon de ŝia restado en Hanojo, ŝi faris intervjuojn ne nur pri la preparado de UK 97, sed ankaŭ pri la vivo de vjetnamaj pensiuloj, pri rilatoj inter malsamaj generacioj en la vjetnama familio, kaj speciale pri la rekonita de Guinness rekordlibro Ceramika Vojo, 3-kilometra muro ornamita de ceramikaj mozaikoj memore al la miljara jubileo de Thanh Long – Hanojo – miljara jubileo (2010). Vizitante tiun Vojon, ŝi sin vestis per belega aŭzajo, tradicia vjetnama longa robo, donaco de la lernantoj de K3 klaso. 

Dimanĉe la 9-an de oktobro, VEA kune kun Klubo Lucien Péraire sukcese organizis ekskurson al Tam Coc – Bich Dong. en Ninh Binh provinco.

Partoprenis en la ekskurso 75 homoj, inkluzive de Franciska, la Esperanto instruistoj, kun studentoj el diversaj universitatoj: Fremdlingva, Malferma, Pedagogia, Komerca, Socia kaj humanisma, Teknologia (lernantoj de la tri klasoj K1, K2, K3 volontuloj-helpontoj de UK 97-a).

Temas pri sana, utila kolektiva agado de la ontaj volontuloj de UK 97-a. La instruistoj kaptis okazon por organizi kolektivajn ludojn, praktikigi la lingvon, kantigi en esperanto kaj en la vjetnama, aŭskultigi dulingvajn rakontojn por ekzerci aŭdparolan kapablecon. Sur la boatoj laŭlonge de la rivereto, senĉese aŭdiĝis la vorton”Saluton! ”. en la grotoj, la ekskursantoj avertis unu la alian klini la kapon por eviti kolizii kontraŭ la stalaktitoj, tradukis esperanten la nomojn de la stalaktitoj kaj stalagmitoj kiel “fiŝo”, “elefanto”, “testudo”, “patrina mamo”, “krokodilo”…

Estis mirakle, ke post unu semajno de daŭra pluvo, la vetero la ekskurso fariĝis ideala, freŝa, seka kaj tute taŭga, pliĝojigante la ekskurson. Fininte la ekskurson, oni reciproke bondeziris “Ĝis revido!” kaj “Bonan lernadon!”.

Antaŭ ŝia foriro, ŝi havis renkontiĝon kun esperantistoj loĝantaj en Hanojo. VEA donacis al ŝi memoraĵojn kaj la ĵus eldonitan esperantan version de “Taglibro de Dang Thuy Tram” al ties reviziado ŝi kontribuis. Franciska donacis al VEA Vinilkosmo-kompaktdiskojn de esperantaj kantoj por helpi la junulojn en la lernado de Esperanto.

VEJO akompanis ŝin por viziti la Ba Mau parko, kie ŝi partoprenis en la plantado de Zamenhof-arbo en 1999 kadre de AK 2-a.

Raportis: Trejna subkomisiono de VEA

Klubo Lucien Péraire

Mia neforgesebla instruistino

Tiu artikoleto estas mia hejmtasko por la RITE kurso organizita de edukado.net 

Temas pri memoraĵoj datitaj de la fruaj 1950 jaroj en Hanojo. Tiom delonge!

---

Mi neniam vizitis Britujon, sed mi scias multe pri Britoj kaj Britujo. Dank’al sinjorio Mallein. Ŝi ne estis mia unua instruisto de la angla, sed ŝi estas la plej memorinda, ĉar ŝi ne nur tre bone instruis la lingvon, sed ankaŭ donis al siaj lernantoj sciojn pri la vivo, kulturo, moroj kaj kutimoj de la britoj.

Tiel mi scias, ke en Hyde Park de Londono inter multaj vidindaĵoj, troviĝas la “angulo de la oratoroj”, kie iu ajn povas libere paroli senlime starante sur malaltaj podioj. Mi ankaŭ scias, ke la denaskuloj en la orienta parto de Londono havas specialan akĉenton, nomitan cockney, kiu tute diferencas de tiu de la restantaj partoj de la ĉefurbo. Mi kaj miaj samklasanoj tre miris pri la duetaĝulo-busoj de Londono kaj revis trovi moneron en pudingo, ĉar oni kredis, ke la trovinto de monero kaŝita en pudingo havos bonŝancon. Tiuj rakontoj – inter multe da aliaj – montras kiel instruante la anglan lingvon, ŝi donis al ni la unuajn nociojn pri la kulturo de la angla popolo.

Kiel ŝi povis tion fari? Tute simple: Ŝi ne instruas kiel normala instruisto, ŝi aktoras! Per gestoj, mimikoj, desegnoj eĉ kantoj, ŝi sukcesis komprenigi la enhavon de la teksto, kiu estas elirpunko por pliaj rakontoj celantaj interesigi la lernantojn al diversaj aspektoj de la brita kulturo kaj lernigi la lingvon per amuza metodo. Ŝiaj lecionoj estis tiel interesaj, ke ni – la lernantoj – bedaŭras kiam pro iu kialo, ŝi forestas. Tio estas la malo de kio okazas kiam aliaj instruistoj de la mezlernejo ne ĉeestas. Oni parolas preskaŭ tute angle dum la leciono, oni ne tradukas francen, oni ne lernas longajn listojn da vortoj, ne parkeras la neregulajn verbojn. Pri gramatikaj reguloj oni nur faras konkludon post analizo de la teksto. Kvankam ŝi estas francino, ŝi ne malkaŝas francan akĉenton parolante la anglan.

Tiu bela epoko daŭris nur du jarojn. Poste, mi havis aliajn instruistojn, mi konatiĝis kun novaj instruaj metodoj: la varmigado, la cerbumado, la kviza metodo ktp. Ĉiu instruisto, ĉiu metodo havas sian novecon, sed sinjorino Mallein estas la nura instruisto, kiu lasis al mi tiom da memorindaĵoj.

De ŝi mi lernis ne nur la lingvon, sed ankaŭ kiel instrui. La ĉefa mesaĝo estas: Sciu kapti la atenton de viaj lernantoj, ekde la komenco. Kaj dum mia aktiva vivtempo, mi ĉiam provis interesigi mian aŭskultantaron per diversaj rakontoj, anekdotoj pli malpli rilataj al la ĉefa temo. Kaj kia plezuro kaj rekompenco por la instruanto/preleganto vidi ĉies okulojn fikse rigardante la parolanton en senbrua klasĉambro aŭ aŭditorio.

Pianissimo - Balado pri mia amo - Pastoralo

Jen estas tri el multaj poemoj verkitaj de vjetnama poeto, esperantisto Dao Anh Kha.

---

Pianissimo

Sit, silenton

Momenton

Mutu, kara

Lasu vin

Sub la pin'

Konfesi sen tumulti

Nur aŭskulti

En la rara

Minut'

Kanton de flut'

Malavara...

En noktomeza

Densa nigro

La malpeza

Pigro

Portu nin

Kiel barko al la ravin

De la ĉarmo

Sen fin'

Jen, harpo sen vakarmo

Nokta ros'

Base gutas

Dum aldotone flutas

Kasata

Adorata

Roz'...

Jen birdoduo en poz'

Pretas por la apoteoz'

Du kolomboj

Amobomboj

Sur la pin kresto

En sia nesto

Sin kaptuŝas lule

Lude kaj rukule...

Jen, for la skrupulojn

Fermas la okulojn

La firmament'

En plenkonsent'

Sekunda

Kaj profunda

El la koro virta belo virga

Anstataŭ drogaj pipoj

Malvolviĝas

Kaj premiĝas

Dolĉaj lipoj...

Balado pri mia amo

En fruaj jaroj miaj panjo tre malsanis

Nu lakto ne sufiĉis kaj ne mankis larmo

Alies ammoj baldaŭ venis pro l'alarmo

Pri l'vart senpaga oni tamen ne rikanis

L'unuan fojon vidis mi strebem'

Ke panjo mia pli grandas ol si - mem

¯

En junaj jaroj miaj oni tre malriĉis

Malmultis rizo dum abundis ŝerco gajo

Najbaroj venis al ni kun batalo frajo

Min oni rulis lukte kaj plej krude kisis

¯

Ĉe tia vido trafis min la kompren'

Ke hejmo mia pli granda ol ĝi - mem

¯

Dum mia adolesko mia land' militis

Ve kontraŭ Francoj kaj mi partizan'

Batalis tamen apud franc - kompan'

Kaj li surfronte jam mortfali ne hezitis

Perdinte lin - mem trovis mi kun kortrem'

Ke klando mia pli grandas ol ĝi - mem

¯

De mia enamigo mi konis ja vivon novan

Dividi en du ĉion kaj revojn duobligi

En solo duonspiri en zorgo sin prodigi

Preferi plagon ol alies sorton povran

Ĉe tia enparigo sciis mi sen dubem'

Ke amo mia pli grandas ol mi - mem

¯

Ĉe mia maturiĝo Mondo pli vastas

Per lingvo kurioza mi vojaĝas en for'

Kun koroj plej diversaj ligiĝas la kor'

Fratiĝas homoj eĉ se oni kontrastas

De tio al konkludo venas mi sen solen'

Ke vivo mia pli grandas ol ĝi - mem

Pastoralo

Al Cveta Stamenova

ĉe la denova renkonto en Proprad 1986

- Ho kiom kiom da jaroj pasis

Velkis memor'

Ĉu tiel tiel frivole lasis

Spurojn en kor'

- Ne

Kovis plue plue la tempocindro

De vintro al vintro

La sentokarbon

Kaj

Dormis froste froste la frua semo

Sub la neĝo greno

Promesis garbon

- Disigite du rojoj foren disen fluis

Rokblokojn eĉ skuis

Fariĝis riveroj

Nun hazarde ĉu rendevue ambaŭ venis

Ĉar maro nin benis

Al samaj ag-sferoj

- Nu tempo, patrino de l'printempo

Vi kante glore kaj humile

Portu al si miajn florojn

Ĉar frue baldaŭ eĉ tuj morgaŭ

Mi krude fugos kaj flugile

Nur kunportos rememorojn

Sed tiom kiom da jaroj pasos

Buntos memor'

Kaj tiel kiel trembrilajn lasos

Perlojn en kor'